Smoleńsk - ziemia przeklęta dla Polaków, kiedyś miasto w granicach I Rzeczypospolitej

Smoleńsk był najbardziej na wschód wysuniętym miastem wojewódzkim w historii Polski. Podczas wojny polsko-rosyjskiej w latach 1609- 1618 był oblężony i zdobyty 13 czerwca 1611 roku przez wojska Rzeczypospolitej. 3 wieki później miasto to stało się symbolem kaźni polskich oficerów zamordowanych przez Rosjan w 1940 r. 70 lat później na tej ziemi rozbił się samolot z 96 osobami na pokładzie, w tym z Prezydentem Lechem Kaczyńskim.

Kiedy w XVII wieku Rzeczpospolita była imperium, którego powierzchnia sięgała niemal miliona kilometrów kwadratowych, Smoleńsk był najbardziej na wschód wysuniętym miastem wojewódzkim w naszych dziejach. W czasie wojny polsko-rosyjskiej w latach 1609-1618 Smoleńsk został oblężony i zdobyty 13 czerwca 1611 r. Król Polski Zygmunt III Waza nadał miastu prawo magdeburskie oraz erygował biskupstwo smoleńskie. Zdobycie miasta umożliwiła niefortunna konstrukcja zachodniej części twierdzy, która pozwoliła na podkładanie min. Po zajęciu miasta, w latach 1629-1631, wyburzono ten odcinek murów wraz z dwiema basztami, a na jego miejscu wybudowano wzorowaną na nowoczesnych fortyfikacjach holenderskich pięcioramienną murowano-ziemną konstrukcję znaną pod nazwą Fortalicja Zygmuntowska. Pracami zarządzał wojewoda smoleński Aleksander Gosiewski.

Podczas wojny smoleńskiej (1632-1634) Rosjanie ponownie oblegali Smoleńsk od 18 października 1632 do 3 października 1633 r. 1 marca 1634 roku wojska moskiewskie dowodzone przez Michaiła Szeina skapitulowały przed przybyłym na odsiecz królem Władysławem IV.

Na przełomie maja i czerwca 1654 roku trzy armie rosyjskie liczące około 70 tysięcy, przekroczyły granice Rzeczypospolitej, z czego 41 tysięcy poszło pod Smoleńsk. 7 lipca car Aleksy I Romanow obległ miasto, które po obronie skapitulowało 3 października 1654 roku. Na mocy kończącego wojnę rozejmu w Andruszowie w 1667 r. Smoleńsk powrócił do Rosji.

W pobliżu tego miasta znajduje się Katyń - wieś położona 18 kilometrów na zachód. To miejsce zbrodni dokonanej na polskich oficerach w 1940 roku. Tak zwany Las Katyński po rewolucji w 1917 został przejęty przez państwo sowieckie. Około 1929 umieszczone tablice z napisami "Specjalna strefa GPU. Nieuprawnionym wstęp wzbroniony". W 1931 część obszaru leśnego została otoczona drutem kolczastym. Zbudowano dużą willę, która służyła jako dom wypoczynkowy dla funkcjonariuszy policji politycznej. W tym rejonie na uroczysku "Kozie Góry", funkcjonariusze Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ZSRR (NKWD) od lat 30. XX wieku grzebali zwłoki ofiar czystek politycznych Stalina.

Wiosną 1940 funkcjonariusze NKWD rozstrzelali w tym miejscu ponad 4,5 tysiąca polskich jeńców wojennych z obozu w Kozielsku. To dlatego "Las Katyński" i "Katyń" są używane metonimicznie na określenie Zbrodni Katyńskiej jako ogółu mordów dokonanych w 1940 roku na polskich oficerach przez Rosjan. W sumie zabito ich ponad 22 tysiące. Zabójstw dokonano na podstawie tzw. decyzji katyńskiej podjętej przez najwyższe władze Związku Radzieckiego zawartej w uchwale Biura Politycznego KC WKP z 5 marca 1940 roku.

W pobliskim Gniezdowie znajduje się obecnie Polski Cmentarz Wojenny.

10 kwietnia 2010 roku w Smoleńsku, przy lądowaniu na lotnisku wojskowym Siewiernyj, doszło do katastrofy polskiego samolotu Tu-154 z Prezydentem Lechem Kaczyńskim z małżonką oraz z pozostałymi 94 pasażerami i członkami załogi. Wszyscy uczestnicy lotu mieli wziąć udział w obchodach 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej. Wszyscy zginęli.

Obraz to "Kapitulacja Michała Szeina pod Smoleńskiem w 1634" (obraz autorstwa Christiana Melicha, lata 40. XVII wieku).